Endometriozis Tedavisi
Endometriozis Nedir?
Endometriozis, normalde rahminizin içini kaplayan dokuya benzer bir doku olan endometriyumun rahminizin dışında büyüdüğü, genellikle ağrılı bir durumdur. Endometriozis genellikle yumurtalıklarınızı, fallop tüplerinizi ve pelvisinizi kaplayan dokuda büyüme ile karakterizedir. Nadiren, endometriyal benzeri dokular pelvik organların dışında da bulunabilir.
Endometriozis hastalığında endometrial benzeri doku, endometriyal doku gibi davranır ve her adet döngüsünde kalınlaşır, parçalanır ve kanar. Ancak bu doku vücuttan atılamadığı için sıkışıp kalabilir. Endometriozis yumurtalıkları etkilediğinde endometrioma adı verilen kistler oluşabilir. Çevredeki dokular tahriş olabilir ve sonunda pelvik dokuların ve organların yapışmasına neden olabilen fibröz doku bantları gelişebilir.
Endometriozis genellikle şiddetli ağrılara neden olabilir, özellikle adet dönemlerinde. Bunun yanı sıra, doğurganlık sorunları da ortaya çıkabilir. Neyse ki, endometriozis için etkili tedavi yöntemleri bulunmaktadır.
Endometriozis, kadınları günlük yaşamlarında önemli ölçüde etkileyebilir ve hatta gebe kalmalarını zorlaştırabilir. Bu nedenle, endometriozis tedavisi oldukça önemlidir ve kadınların yaşam kalitesini arttırmak için erken teşhis ve tedavi gereklidir.
Jinekolojik endoskopi, endometriozis tedavisinde sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, rahim ve yumurtalıklar gibi iç organlara endoskopik aletler yardımıyla girilerek yapılan cerrahi işlemleri içerir. Endoskopik cerrahi, geleneksel açık cerrahiye göre daha az invazif bir yöntemdir ve hasta üzerinde daha az travmaya neden olur.
Endometriozis Belirtileri
Endometriozisin temel belirtisi genellikle adet dönemlerinde görülen pelvik ağrıdır. Birçok kadın adet dönemlerinde hafif kramp yaşarken, endometriozis hastaları genellikle normalden çok daha yoğun bir adet ağrısı yaşarlar. Bu ağrı zamanla artabilir.
Endometriozisin yaygın belirtileri ve semptomları şunlardır:
- Ağrılı adet dönemleri (dismenore): Pelvik ağrı ve kramp, adet döneminden önce başlayabilir ve birkaç gün sürebilir. Aynı zamanda bel ve karın ağrısı da görülebilir.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı: Seks sırasında veya sonrasında ağrı endometriozis hastalarında sıkça karşılaşılan bir durumdur.
- Bağırsak hareketleri veya idrara çıkma sırasında ağrı: Bu semptomları genellikle adet dönemlerinde yaşarsınız.
- Aşırı kanama: Ara sıra yoğun adet kanamaları veya dönemler arasında kanama yaşanabilir.
- Kısırlık: Endometriozis bazen doğurganlık sorunları yaşayan bireylerde teşhis edilebilir.
- Diğer belirtiler: Özellikle adet dönemlerinde yorgunluk, ishal, kabızlık, şişkinlik veya mide bulantısı gibi belirtiler görülebilir.
Ağrı şiddeti, endometriozis durumunun bir göstergesi olmayabilir. Hafif ağrılarla ileri seviyede endometriozis bulunan kişiler de olabilir. Endometriozis bazen pelvik inflamatuar hastalık veya yumurtalık kistleri gibi diğer pelvik ağrıya neden olan durumlarla karıştırılabilir.
Endometriozis Tanısı Nasıl Konulur?
Endometriozis ve pelvik ağrıya neden olabilecek diğer durumları teşhis etmek için doktorunuz, semptomlarınızı tanımlamanızı isteyecektir, aynı zamanda ağrınızın konumu ve başlama zamanı gibi detayları da belirtmenizi isteyecektir.
Endometriozis tanısını koymak için yapılan testler şunları içerebilir:
- Pelvik muayene: Doktorunuz pelvik muayene sırasında üreme organlarınızdaki kistler veya rahminizin arkasındaki anormallikler gibi durumları belirlemek için pelvisinizi manuel olarak muayene edecektir.
- Ultrasonografi: Ultrason, vücudun içindeki görüntüleri oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanan bir testtir. Transvajinal ultrason adı verilen bir yöntemle de üreme organlarını daha detaylı incelemek mümkündür.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MR): MR, vücuttaki organ ve dokuların detaylı görüntülerini elde etmek için kullanılan bir yöntemdir. Endometriozis ile ilişkili kistleri tespit etmeye yardımcı olabilir.
- Laparoskopi: Doktorunuz bazen laparoskopi yöntemiyle iç organları daha detaylı görüntülemek için cerrahi bir prosedür önerebilir. Laparoskopi ile endometriyal doku belirtileri araştırılabilir ve gerektiğinde biyopsi alınabilir. Bu prosedürle endometriozis teşhisi konulabilir ve tedavi planlaması yapılabilir. Bu testlerin sonuçlarına göre doktorunuz endometriozis teşhisini koymak için uygun tedavi planını belirleyecektir.
Endometriozis Tedavisi
Endometriozis tedavisinde genellikle ilaçlar ve cerrahi müdahale kullanılır. Hangi tedavi yönteminin tercih edileceği, belirtilerin şiddeti ve hamilelik isteğiniz gibi faktörlere bağlı olacaktır.
Ağrı Kesiciler:
Doktorunuz adet kramplarını hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler kullanmanızı önerebilir. Bu ilaçlar arasında ibuprofen veya naproksen sodyum bulunabilir.
Hormon Tedavisi:
Hormon tedavisi endometriozis ağrısını azaltmada etkili olabilir. Hormon ilaçları, adet döngüsü sırasındaki hormon dalgalanmalarını düzenleyerek endometriyal doku büyümesini kontrol altına alabilir.
Hormon tedavisi kalıcı bir çözüm değildir ve tedavi kesildikten sonra belirtilerin tekrar ortaya çıkma ihtimali vardır.
Endometriozis Tedavisinde Kullanılan Terapiler:
- Hormonal Kontraseptifler: Doğum kontrol hapları ve vajinal halkalar endometriyal doku oluşumunu kontrol ederek ağrıyı azaltabilir veya ortadan kaldırabilir.
- Gn-RH Agonistleri ve Antagonistleri: Bu ilaçlar östrojen seviyelerini düşürerek endometriyal dokunun küçülmesine yardımcı olabilir.
- Progestin Tedavisi: Progestin içeren farklı tedavi seçenekleri adet dönemlerini düzenleyerek endometriozis belirtilerini hafifletebilir.
- Aromataz İnhibitörleri: Bu ilaçlar vücuttaki östrojen miktarını azaltarak endometriyal doku büyümesini kontrol altında tutabilir.
Tedavi planınızı belirlerken doktorunuz sizin için en uygun olanı seçecektir. Tedavinin etkinliğini takip etmek için düzenli kontroller yapılması önemlidir.
Konservatif Ameliyat
Endometriozis teşhisi konulduysa ve hamile kalmak istiyorsanız, endometriyal implantları çıkarma ameliyatı (konservatif cerrahi) düşünülebilir. Bu ameliyat, rahim ve yumurtalıklarınızı korurken endometriyal dokuyu çıkarmayı hedefler. Ayrıca endometriozise bağlı şiddetli ağrıların tedavisinde de etkili olabilir.
Doktorunuz bu ameliyatı laparoskopik veya geleneksel cerrahi yöntemlerle gerçekleştirebilir. Şiddetli endometriozis vakaları bile laparoskopik cerrahi ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Laparoskopik cerrahi sırasında, cerrahınız göbek bölgenizde küçük bir kesik yapar ve ince bir görüntüleme aleti (laparoskop) ile endometriyal dokuyu çıkarmak için gerekli aletleri yerleştirir. Ameliyat sonrasında ağrıyı hafifletmek için doktorunuz hormon tedavisi önerebilir.
Kısırlık Tedavisi
Endometriozis, gebe kalmada zorluklara neden olabilir. Hamile kalmakta güçlük yaşıyorsanız, doktorunuz doğurganlık uzmanının gözetiminde uygun tedavileri önerir. Doğurganlık tedavileri yumurtalıkların daha fazla yumurta üretmesine yardımcı olabilir ve in vitro fertilizasyon gibi işlemleri içerebilir. Hangi tedavi yönteminin sizin için uygun olduğu kişisel durumunuza bağlı olacaktır.
Endometriozis Tedavi Edilmezse
Kısırlık: Endometriozisin temel bir komplikasyonu kısırlıktır. Endometriozisli kadınların yaklaşık üçte birinden yarısına kadarı hamile kalmakta zorluk çekebilir.
Hamilelik oluşabilmesi için yumurtalıktan bir yumurta salınmalı, fallop tüpünden geçmeli, bir spermle döllenmeli ve rahim duvarına yerleşmeye başlamalıdır. Endometriozis tüpleri tıkayabilir ve yumurta ile sperm birleşmesini engelleyebilir.
Ancak hafif ila orta düzeyde endometriozisi olan birçok kişi hala gebe kalabilir. Doktorlar, endometriozisli olup olmadığına bakılmaksızın çocuk sahibi olmayı ertelememeyi tavsiye eder, çünkü durum zamanla kötüleşebilir.
Kanser: Endometriozisli kişilerde yumurtalık kanseri görülme riski beklenenden daha yüksek olabilir. Ancak bu risk genel nüfusa göre hala düşüktür. Bazı araştırmalar, endometriozisin bu kanser riskini artırabileceğini öne sürmektedir. Nadir de olsa, endometriozis ile ilişkili bir kanser türü olan adenokarsinom, endometriozisi olan kadınlarda yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkabilir.
Prof. Dr. Eray ÇALIŞKAN
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
